Türkiye’de yabancıların uzun süreli kalabilmesi için ikamet izni alması zorunludur. Ancak her yıl binlerce yabancının ikamet izni başvurusu, çeşitli hukuki veya teknik gerekçelerle Göç İdaresi Başkanlığı tarafından reddedilebilmektedir. Bu süreç, başvuru sahipleri için oldukça karmaşık görünebilir.

Bu yazımızda, ikamet izni başvurusu reddedilme sebeplerini güncel mevzuat, resmi belgeler ve uygulamadaki örnekler ışığında detaylı şekilde açıklıyoruz.

1. Kanuni Şartların Yerine Getirilmemesi

6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun ilgili maddelerinde belirtilen şartlardan birinin eksik olması durumunda ikamet izni başvurusu reddedilir. Örneğin:

• Madde 32: Kısa dönem ikamet izni için aranan koşulların sağlanmaması,

• Madde 35: Aile ikamet izni şartlarının yerine getirilmemesi,

• Madde 39: Öğrenci ikamet izni için gerekli belgelerin karşılanmaması.

Her ikamet izni türü kendi içinde farklı belgeler ve farklı hukuki yükümlülükler içerir. Bu nedenle eksiksiz ve doğru başvuru yapmak büyük önem taşır.

2. İkamet Amacının Gerçeği Yansıtmaması

İkamet izni başvurularında en sık görülen ret sebeplerinden biri, sunulan ikamet amacının inandırıcı olmaması veya amacı destekleyen belgelerin yetersiz olmasıdır.

Örneğin:
“Turizm amaçlı” ikamet izni ile Türkiye’de uzun süre çalışıldığı tespit edilirse başvuru reddedilir.

3. Türkiye Dışında Aşırı Süre Kalınması

Göç İdaresi, ikamet izninin amacına uygun olarak kullanılmasını zorunlu görür. Aşağıdaki durumlar ikamet izni reddiyle sonuçlanabilir:

• Kısa Dönem İkamet İzni: Bir yıl içinde toplamda 90 günden fazla Türkiye dışında kalmak,

• Aile İkamet İzni: Bir yıl içinde 180 günden fazla yurt dışında bulunmak,

• Uzun Dönem İkamet İzni: Eğitim, sağlık veya kamu hizmeti dışında bir yıldan fazla kesintisiz yurt dışında kalmak.

Bu sürelerin aşılması, Türkiye’de yaşam bağının zayıf olduğu şeklinde yorumlanır.

4. Kamu Düzeni, Güvenliği veya Sağlığı Açısından Tehdit Oluşturmak

6458 sayılı Kanun’a göre, yabancının;

• kamu düzeni,

• kamu güvenliği

• veya kamu sağlığı

açısından risk oluşturması hâlinde ikamet izni verilmez.

Bu durum; adli sicil kayıtları, kolluk araştırmaları veya güvenlik tahkikatı sonucunda tespit edilebilir.

5. Sınır Dışı Kararı veya Türkiye’ye Giriş Yasağı Bulunması

Hakkında daha önce:

• sınır dışı kararı,

• giriş yasağı (örn. Ç-105 kodu)

bulunan kişiler için ikamet izni verilmesi mümkün değildir.

Bu tür kodlar, çoğu zaman vize ihlali, kaçak çalışma veya kamu düzenine aykırı davranışlar nedeniyle uygulanır.

6. Maddi Yeterliliğin Gösterilememesi

Yabancının Türkiye’de kalacağı süre boyunca kendini ve varsa ailesini geçindirebilecek maddi imkânlara sahip olması gerekir. Yetersiz gelir veya banka hesabının kanıtlanamaması, başvurunun reddedilmesine yol açar.

Gösterilmesi gereken minimum geçim tutarı, her yıl Göç İdaresi tarafından güncellenmektedir.

7. Sağlık Sigortası Eksikliği

Geçerli ve kapsamlı bir sağlık sigortası sunulmaması durumunda ikamet izni verilmez. Sigortanın tüm ikamet süresini kapsaması gerekebilir.

8. Sahte Belge veya Yanlış Beyan

Başvuru sırasında:

• sahte belge kullanmak,

• yanlış bilgi beyan etmek,

• belgelerde tahrifat yapmak

yalnızca ret nedeni değildir; aynı zamanda giriş yasağı uygulanmasına da sebep olabilir.

9. Öğrencinin Eğitimine Devam Etmediğinin Tespiti

Öğrenci ikamet izni sahipleri için önemli bir ret nedenidir. Öğrencinin eğitimine devam etmediği veya öğrenimi sürdüremediği açıkça tespit edilirse öğrenci ikamet izni verilmez.

10. İnsani İkamet Şartlarının Ortadan Kalkması

İnsani ikamet izni, olağanüstü durumlara bağlı olarak verilir.
Bu şartlardan herhangi biri ortadan kalktığında başvuru reddedilir.

11. 6458 Sayılı Kanun’un 19. Maddesine Aykırılık

Madde 19, ikamet izninin genel yükümlülüklerini düzenler. Bu yükümlülüklerin ihlali hâlinde Göç İdaresi başvuruyu reddedebilir.

İkamet İzni Neden Reddedilir? – Kısa Özet

Aşağıdaki ana gerekçeler, ret kararlarının büyük çoğunluğunu oluşturur:

• Eksik belge

• Yanlış ikamet amacı

• Aşırı yurtdışı kalışı

• Maddi yetersizlik

• Kamu güvenliği riski

• Giriş yasağı / sınır dışı kararı

• Sağlık sigortası eksikliği

• Sahtecilik veya yanlış beyan

Başvuruların sonuçlanmasında hukuki danışmanlık almak, sürecin sağlıklı ilerlemesi açısından büyük avantaj sağlar.

Av. Aykut YAVUZ